Programma - Opleidingsplan

Vanaf september 2012 startten wij met een bijgewerkt studiecurriculum. Meer dan twintig jaar werken gaf enige ervaring en inzicht om het studieaanbod nog beter af te stemmen op de onderwijsrealiteit.

De opleiding bestaat uit vier jaren (zie verder), waar JAAR I en II samengebundeld zijn in MODULE I, en JAAR III en IV gebundeld zijn in MODULE II. De kandidaat-leerkracht of leerkracht-in-dienst kan slechts naar JAAR III overstappen wanneer deze met succes de volledige MODULE I afgewerkt heeft. Sinds september 2018 worden simultaan twee studiejaren onderwezen, hetzij JAAR I en III, het zij JAAR II en JAAR IV. 

Wij raden de studenten ten stelligste aan de syllabi door te nemen om zo met het vak kennis te nemen. De lessen zijn gespreid over twee lesperiodes. Tijdens deze lessen wordt een inleiding gegeven op het onderwerp, de syllabus wordt toegelicht en de vragen van de cursisten worden beantwoord.

WAAR… De lessen vinden plaats in een hybride lesomgeving. De helft van de lessen worden gedoceerd in de hoofdzetel van het instituut, m.n. de orthodoxe parochie van de heilige Apostel Andreas, Sophie Van Akenstraat 17 te 9000 Gent. De andere helft van de lessen worden per ZOOM-platform gedoceerd. 

WAT… De vorming omvat vier jaren; zie verder onder menu “Programma”. De cursist volgt regelmatig de lessen. Per jaar hebben vier examenzittijden plaats, tijdens dewelke de kandidaat de vastgelegde examens aflegt. Men gaat in principe over naar een volgende jaar wanneer het vorige jaar volledig en met succes is afgewerkt. Het curriculum van de vier jaren is namelijk gradueel opgebouwd. Iedere student (die het wenst of verplicht is een certificaat van theologische studies te behalen) is verplicht minstens vier van de voorgestelde examens per jaar af te leggen. Meer info hierover vindt u in het examenreglement op onze site; het reglement is ook te verkrijgen op het Instituut. De student schrijft zich in voor elke examensessie volgens de richtlijnen van het examenreglement.

1. Het certificaat in theologische studies: Kan behaald worden na respectievelijk twee jaar, drie jaar en vier jaar met vrucht te hebben afgewerkt en een bewijs voor te leggen dat hij of zij het orthodoxe geloof belijdt. Deze certificaten bieden de mogelijkheid om les te geven in orthodoxe godsdienst in het onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap.
2. Vrije leerling: Hiervoor schrijft men zich in voor de vakken waarvoor men zich interesseert. Nadien kan men het examen afleggen.
3. Per correspondentie: Diegene die om één of andere reden de lessen niet kan volgen, kan wel het cursuspakket aankopen en al of niet examens afleggen Opgelet cursuspakketten worden niet opgestuurd per post. Zij kunnen, na afspraak met het secretariaat, afgehaald worden op het centrum.

HOE… Eén zaterdag per maand worden er vier uren les gegeven van 10u00 tot 15u00 en dit vanaf september van het nieuwe academiejaar. Er worden systematisch twee vakken onderwezen. De eerste reeks lessen vangt aan om 10u00 stipt en duurt tot 12u00. Tussen 12u en 13u is er een onderbreking om een zelf meegebrachte broodmaaltijd te gebruiken. Koffie en thee zijn ter beschikking. De tweede reeks lessen loopt van 13u00 tot 15u00. Iedere docent beschikt dus, om zijn vak te doceren, over twee leseenheden met een totale duur van 4 uren. Gedurende deze lessen wordt een inleiding gegeven op theologische disciplines voorzien volgens het leerprogramma (zie verder). Indien de cursus voorhanden is, wordt deze u ter beschikking gesteld. Tijdens de lessen wordt verwezen naar bijkomend studiemateriaal (atlassen, boeken, kaarten, naslagwerken enz.) en worden afspraken gemaakt rond het examen. Indien het nodig blijkt, kan een docent een bijkomend seminarie of les geven op overeengekomen moment na afspraak.

HOELANG… De kandidaat-leerkrachten en de leerkrachten in dienst zijn onderworpen aan een termijn om de studies af te ronden.

• De tweejarige vorming kan maximaal over drie jaar afgelegd worden of over 15 examenzittijden.
• De driejarige vorming kan maximaal over vier en een half jaar afgelegd worden of over 22 examenzittijden.
• De vierjarige vorming kan maximaal over zes jaar afgelegd worden of over 30 examenzittijden.
  
  

• JAAR 1

  1. Oud Testament

     • V. A. Kniazeff: “Algemeenheden en de Pentateuch”

       Vak O.T. partim “Algemeenheden en Pentateuch”. Inleiding. Versies. Canon van de Bijbel. Het land van de Bijbel. Geschiedenis van het volk van de Bijbel. Inleiding en voorstelling van de boeken van de Pentateuch.

       Examenvorm: “algemeenheden” schriftelijk (1u30). Cursus: Kniazeff.

     • V. A. Kniazeff: “de psalmen”

       Vak O.T. partim “de Psalmen”. Inleiding tot de verschillende thema’s die de samenstelling van het boek der psalmen beheerst.

       Examenvorm: “psalmen” mondeling. Cursus: Kniazeff.

     • V. T. Hopko: “het Oude Testament en de geschiedenis van het heil”

       Vak O.T. partim Enkele OT thema’s nader bekeken waarvan het Nieuwe Testament getuigt.

       Examenvorm: mondeling. Cursus: Hopko.

       Lectuur: de Pentateuch en de psalmen. Genesis en Exodus dienen vooraf gelezen te zijn.

  2. Nieuw Testament

     • V. Th. Hopko: “inleiding tot het Nieuwe Testament”.

       Bondige omschrijving van alle boeken van het NT met verwijzing naar sommige teksten.

     • V. N. Koulomzine: “de Ecclesiologie van Paulus”.

       Over de verschillende aspecten van wat en wie de Kerk is en wie Gods volk is. Beiden worden belicht vanuit het OT naar het NT.

       Examenvorm: mondeling over de cursussen, één brief van Paulus presenteren (met behulp van een schriftelijke voorbereiding die ook afgegeven wordt).

       Lectuur: de Synoptici, de Handelingen der Apostelen en de Brieven van Paulus.

  3. Kerkgeschiedenis

     • “Inleiding tot de geschiedenis van de Orthodoxe Kerk”.

       • Deel 1. “Beknopt historisch overzicht van de eerste eeuw tot het einde van de 19de eeuw”.

       • Deel 2. “De Orthodoxe Kerk in de 20ste eeuw”.

       • Aanbevolen lectuur: Protopresbyter Prof. Dr. A. Hopko:
         “The Orthodox Faith”. Volume III - Church History (https://www.oca.org/orthodoxy/the-orthodox-faith/church-history).
         Een verdere literatuurlijst zal gegeven worden tijdens de eerste les.

       • Examenvorm: schriftelijk.

  4. Patrologie

     • V. G. Florovsky: “de apostolische Vaders, de Apologeten en de Vaders tot de IVde eeuw”.

       Inleiding tot de kerkvaders van de periode voor de eerste oecumenische concilies, eerst de apostolische Vaders, en ook de apologeten.

       Examenvorm: mondeling met een vragenlijst.

  5. Hagiologie

     • V. A. Kniazeff en S. Deicha: “inleiding tot de hagiologie”.

       Heiligen zijn in de geseculariseerde wereld een uitdaging voor een gelovige. Heiligenlevens bevinden zich in een veld tussen legende en feit. De student wordt aangemoedigd om doorheen een kritische benadering van de hagiologie de kerngedachten uit de hagiografie te ontdekken.

       Examenvorm: een schriftelijk werk met mondelinge verdediging.

       Lectuur: de hagiografie van de grote heiligen.

  6. Liturgische Theologie

     • V. T. Hopko: “de Kerk, de sacramenten, de liturgische cycli, de feesten”.

       Een eerste benadering van de liturgie van de Kerk, liturgie in de brede zin van het woord.

     • V. A. Schmemann: "De Eucharistie".

       Een eerste benadering van de eucharistie als sacrament.

       Examenvorm: mondeling.

       Lectuur: “Het mysterie van de eucharistie, ontstaan en verklaring van de Byzantijnse eucharistische Liturgie (deel 1)” (V. H. Paprocki).

  7. Dogmatiek

     • V. T. Hopko: “het orthodoxe geloof”.

       De student maakt kennis met de eerste dogmatische fundamenten van het christelijk en orthodox geloof.

       Examenvorm mondeling.

     • V. B. Bobrinskoy: I. “Het mysterie van de Drie-Eenheid in het Oude en Nieuwe Testament”.

       De student maakt kennis met de dogma’s, wegwijzers van de Orthodoxe Kerk, met hun ontstaan, inhoud en problematiek. Aan de hand van iconografisch materiaal wordt de Drie-Eenheidsleer in het Oud Testament belicht.

       Examenvorm: mondeling met een vragenlijst.

       Lectuur: “De weg van Christus” (Mgr. Kallistos Ware).

  8. Sacrale kunst in de orthodoxe kerk

     • Byzantijnse kerkelijke architectuur en monumentale decoratiekunst

       We bekijken eerst en vooral de wortels van een eigen christelijke architectuur en beeldkunst. Die zullen zich verder ontwikkelen in de context van het Byzantijnse keizerrijk, om rond het jaar 1000 een echt hoogtepunt te bereiken. Na de val van Constantinopel blijft deze rijke erfenis voortleven in het Byzantijnse Gemenebest.

       Tijdens de lessen worden talrijke voorbeelden geprojecteerd.

       De studenten krijgen een gedrukte syllabus. De examenvorm wordt bij het begin van de eerste les medegedeeld.
       
       

• JAAR 2

  1. Oud Testament

     • V. A. Kniazeff: de profeten;

     • partim: de profetische boeken, algemeenheden.

       Inleiding tot en voorstelling van de verschillende boeken. “Grote” en “kleine” profeten. Plaats in het O.T.

       Examenvoorwaarden: voorafgaande lectuur van de boeken.

       Cursus: Kniazeff. Examenvorm: schriftelijk (1u30). Bijkomende informatie bij aanvang eerste les.

     • partim: de profetenlezingen uit de vespers van de grote feesten uit het kerkelijk jaar.

       Examenvorm: mondeling de lezingen kunnen toelichten.

  2. Nieuw Testament

     • V. N. Koulomzine: “de johannesgeschriften”.

     • partim: de brieven en de Apocalyps nader toegelicht naar inhoud en hun plaats in de liturgie.

       Verplichte lectuur: de brieven van Johannes en het boek der Openbaring.

       Examenvorm: mondeling.

     • partim: “het evangelie van Johannes” nader toegelicht naar inhoud en vorm.

       Verplichte lectuur: het evangelie van Johannes.

       Examenvorm: mondeling.

  3. Kerkgeschiedenis

     • O. Clément: voorstelling van de Orthodoxe Kerk: de Primitieve Kerk en de Zeven Oecumenische Concilies.

       Verplichte lectuur: “De orthodoxe kerk, verleden en heden” (hfdst. 1 en 2) (V.J. Meyendorff).

       Examenvorm: mondeling.

  4. Ascetische Theologie

     • E. Behr-Sigel : inleiding, oorsprong en evolutie van de spiritualiteit.

     • Ontstaan en evolutie van het monachisme en haar ascetische literatuur en het Jezusgebed.

       Examenvorm: mondeling.

       Verplichte lectuur: Mgr. K. Ware : de kracht van de naam.

  5. Patrologie

     • V. G. Florovsky: “de oosterse Vaders uit de IVe eeuw”

       De student bestudeert de patristische achtergrond van de twee eerste oecumenische concilies, hij maakt kennis met grote figuren van de Byzantijnse Gouden Eeuw.

       Aanbevolen lectuur: John Meyendorff “Introduction to patristic theology”.

       Examenvorm: schriftelijk.

  6. Liturgische Theologie

     • C. Andronikof: elementen van liturgische theologie (deel 1).

       Aanbevolen lectuur: “Het mysterie van de eucharistie, ontstaan en verklaring van de Byzantijnse eucharistische Liturgie (deel 2)” (V. H. Paprocki).

       Examenvorm: mondeling.

  7. Dogmatiek

     • V. B. Bobrinskoy: “het mysterie van de Drie-Eenheid bij de Kerkvaders en in de concilies”

     • We bestuderen de akten van de Oecumenische Concilies. Hierbij verdiept de student zich in studie van vraagstukken betreffende sommigen problematische teksten.
       Studiemateriaal: V. B. Bobrinskoy, Het Mysterie van de Drie-Eenheid.
       Aanbevolen lectuur: N.P. Tanner, Decrees of the Ecumenical Councils. 1990.
       Examenvorm: schriftelijk.

  8. Sacrale kunst in de orthodoxe kerk

     • Partim: Russische kerkelijke architectuur en monumentale decoratiekunst

       De Byzantijnse architectuur en monumentale decoratiekunst (zie MODULE 1/jaar 1) zullen door de nieuw-gedoopte Slavische volkeren worden overgenomen en een eigen karakter verwerven. We bekijken vooral de ontwikkelingen in Rusland, waar we van een echt hoogtepunt kunnen spreken.

       Tijdens de les worden talrijke voorbeelden geprojecteerd.

       De studenten krijgen een gedrukte syllabus. De examenvorm wordt bij het begin van de eerste les medegedeeld.

       Partim: Theologie van het sacrale beeld in de orthodoxe kerk

       De legitimeit van het sacrale beeld in de orthodoxe kerk is niet altijd vanzelfsprekend geweest. Denken we maar aan de crisis van het Iconoclasme. Pas nadien, wanneer alle vragen rond het waarom van een orthodoxe iconografie een antwoord hebben gekregen, ontstaat een ware bloeitijd die tot op vandaag voortduurt.

       De studenten krijgen een gedrukte syllabus. De examenvorm wordt bij het begin van de eerste les medegedeeld.

• JAAR 3

  1. Mariologie

     • V. A. Kniazeff : cursus in mariologie; – verzameld werk: mariologie

       De verering van Maria is levend in de orthodoxe wereld, in haar Liturgie en Iconografie. In deze cursus wordt de student ingeleid in hoe het Nieuwe Testament van haar getuigt als de Nieuwe Eva, hoe het Oude Testament haar aankondigt in prachtige beeldspraak en hoe de Traditie en de concilies haar keer op keer bevestigen als de Theotokos, de Alheilige, Altijd-maagd en Moeder van God. De belangrijke rol schetsen van de Moeder van God in de Schrift, in de Traditie, in de Liturgie en dit in het licht van de christologie.

       Lectuur: A. Kniazeff, ‘Mariologie’

       Examenvorm: mondeling

  2. Moraaltheologie

     • “De vrijheid van de moraal”

       De christelijke moraal is eerst en vooral een ecclesiale moraal en vormt op deze wijze een bevrijding die zich steeds herbront aan de eucharistie. Het begrip, de relativiteit en het doel van de moraal worden toegelicht naar het boek van Christos Yannaras “La liberté de la morale” “The liberty of morality”.

       Examenvorm: mondeling.

     • Archimandriet Syméon: “De geboden van God en de vrijheid van de mens”.

       Verplichte lectuur:
       * F.M. Dostojevski, De legende van de grootinquisiteur.
       * F.M. Dostojevski, De gebroeders Karamazov (taal naar keuze).

       Examenvorm: schriftelijk.

     • Bio-ethiek: een studie van de diverse bio-ethische verschijnselen in het licht van de openbaring.

       Examenvorm: mondeling

  3. Patrologie

     • V. G. Patacsi : de Vaders van de Vde tot de XIVde eeuw

       De student bestudeert de patristische achtergrond van de Christologische oecumenische concilies, hij maakt kennis met grote figuren van de later Byzantijnse periode.

       Aanbevolen lectuur: John Meyendorff Introduction to patristic theology.

       Examenvorm: schriftelijk

  4. Dogmatiek

     • V. B. Bobrinskoy: het mysterie van de Drie-Eenheid in de liturgische diensten en in de sacramenten.

       De student bestudeert hoe de dogma’s van de Orthodoxe Kerk tot uiting komen in de 

       Studiemateriaal: V. B. Bobrinskoy, Het Mysterie van de Drie-Eenheid. Deel III.

       Aanbevolen lectuur: Archimandriet Job “Le typikon décrypté — manuel de liturgie byzantine” Ed. Cerf.

       Examenvorm: schriftelijk.

  5. Liturgische Theologie

     • V. A. Schmemann: inleiding tot de liturgische theologie. De fundamentele structuren van de liturgie, de oorsprong van de liturgische regel, de rol van het monachisme, de Byzantijnse synthese

       Lectuur: “Het mysterie van de eucharistie, ontstaan en verklaring van de Byzantijnse eucharistische Liturgie (deel 3)” (V. H. Paprocki)

  6. Ascetische Theologie

     • V. A. Jevtic en V. N. Cernokrak: ascetische theologie: de heiliging na de ascetische teksten van de IVde en Vde eeuw, de theologische fundamenten van de orthodoxe ascetische antropologie.

     • Verplichte lectuur: J. Touraille en Mgr. K. Ware, "hesychia"

     • Typologie van het Beeld

       • Iconen leren lezen

       • Typologie van het Woord - Oudtestamentische voorafbeeldingen zien en herkennen

         
         

       • Sacrale kunst in de orthodoxe kerk

         • Toegepaste liturgische kunsten

           Via een historisch overzicht maken we kennis met de diverse creatieve realisaties in het domein van de zogenaamde toegepaste kunsten, in zowel de Byzantijnse als de Russische wereld. Deze omvatten zowel de (houten) iconen als de voor ons minder bekende ivoorsnijkunst, het edelsmeedwerk (kelken, kruisen...), de weef- en borduurkunst (liturgische gewaden...) en de miniatuurkunst in bv. handschriften.

           Tijdens de lessen worden talrijke voorbeelden geprojecteerd.

           De studenten krijgen een gedrukte syllabus. De examenvorm wordt bij het begin van de eerste les medegedeeld.

• JAAR 4

  1. Oud Testament

     • De historische boeken verder uitgediept en de wijsheidsliteratuur.

       Cursus: V. A. Kniazeff

       Examenvorm: schriftelijk.

  2. Nieuw Testament

     • V. N. Koulomzine: de tekst van het Nieuwe Testament in de christelijke traditie, de vorming van de canon van de nieuwtestamentische boeken, de synoptische evangelies

     • V. J. Breck: exegese of hoe de geschriften interpreteren, de “theoria”.

       Lectuur: de synoptische evangelies.

  3. Kerkgeschiedenis

     • O. Clément: de bloei van het Oosters christendom, Byzantium en het christendom.

  4. Canoniek Recht

     • Deel 1. Protopresbyter Prof. Dr. A. Kniazeff: “Inleiding tot het canonieke recht van de Orthodoxe Kerk: de bronnen”.

     • Deel 2. “Korte introductie tot de Ecclesiologie”.

     • Deel 3. Bisschop van Peristeri Prof. Dr. G. Papathomas: “Ecclesiologie en canoniek recht. Een wederzijdse perichorese”.

     • Doelstelling: inzage in de ontwikkeling van de Orthodoxe canonieke traditie.

       Examenvorm: schriftelijk.

  5. Dogmatiek

     • Vl. Lossky: dogmatische theologie

       Doelstelling: Presentatie van de algemene wereldvisie van de orthodoxe theologie op een systematische wijze.

       Inhoud: Bespreking van vraagstukken van de dogmatische theologie.

       Vereiste lectuur: Vl.Lossky, “Dogmatische theologie”.

       Examenvorm: mondeling.

     • Verzameld werk: eucharistische Ecclesiologie

       Doelstelling: Over de waarde van het universele ambt in de Kerk, over de Eucharistie als principe van éénheid, over de Kerk als eucharistisch mysterie.

       Examenvorm: mondeling.

  6. Cosmologie

     • Geschiedenis en heilsgeschiedenis, het behoud van de cosmos: een eucharistie.

       “De Mystagogie” Maximus de Belijder, en over “Theologie en ecologie” J.Zizioulas.

  7. Filosofie

     • Inleiding tot de grote religieuze denkers

       Inzage in het belang van de grote religieuze denkers (het eind van 19de -begin van 20ste eeuw) voor de Orthodoxe kerk.

       Inhoud: Deel I: overzicht van denkers als A.Khomjakov, P.Florensky, Ch.Yannaras, D.Stanilaoe. Deel II: voorstelling van N.Velimirovic en F.Dostojevsky.

       Examenvorm: mondeling

  8. Sacrale kunst in de orthodoxe kerk

     • Inleiding tot de orthodoxe liturgische zang

       De orthodoxe liturgische zang heeft een rijk verleden en kent verschillende tradities naargelang de culturele context waarin ze ontstaan is. We bekijken wat de essentiële karakteristieken zijn van liturgische muziek, welke haar structuur is en welke historische ontwikkelingen ze heeft gekend in de verschillende tradities.

       Tijdens de lessen worden talrijke luistervoorbeelden gepresenteerd.

       De studenten krijgen een gedrukte syllabus. De examenvorm wordt bij het begin van de eerste les medegedeeld.